महाबोधी विहारात डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर प्रामुख्याने सुरक्षा, पर्यटकांची सोय आणि सांस्कृतिक संरक्षणासाठी केला जातो. या संदर्भात डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर खालीलप्रमाणे:
सुरक्षितता आणि देखरेख
हाय-टेक स्कॅनर: पर्यटकांच्या हातातील सामानाची तपासणी करण्यासाठी मुख्य प्रवेशद्वारावर अत्याधुनिक स्कॅनर लावण्यात आले आहेत. यामुळे सुरक्षा व्यवस्था अधिक प्रभावी झाली आहे.
सीसीटीव्ही कॅमेरे: मंदिराच्या परिसरात सीसीटीव्ही कॅमेरे बसवण्यात आले आहेत. यामुळे परिसराची २४ तास देखरेख करणे शक्य होते, ज्यामुळे सुरक्षा अधिक मजबूत होते.
इलेक्ट्रॉनिक गॅजेट्सवर बंदी: सुरक्षिततेच्या कारणास्तव मंदिराच्या आत मोबाईल फोन, स्मार्ट वॉच, कॅमेरे आणि इतर इलेक्ट्रॉनिक वस्तू घेऊन जाण्यास मनाई आहे.
संवर्धन आणि अभ्यास
उपग्रह प्रतिमा: उपग्रह प्रतिमांचा वापर करून महाबोधी मंदिराच्या परिसरातील दफन केलेल्या किंवा लपलेल्या ऐतिहासिक अवशेषांचा शोध घेण्यासाठी पुरातत्व सर्वेक्षण केले जाते.
डिजिटल संवर्धन: महाबोधी विहारासारख्या प्राचीन वास्तूंसाठी डिजिटल तंत्रज्ञान वापरून त्याचे 3D स्कॅनिंग आणि व्हर्च्युअल रियॅलिटी (VR) प्रतिकृती तयार करण्याचा प्रयत्न केला जातो. यामुळे या वास्तूंचे सांस्कृतिक महत्त्व जपण्यास मदत होते.
डिजिटल अभिलेखागार: लेझर स्कॅनिंग, 3D मॉडेलिंग आणि इतर तंत्रज्ञानाचा वापर करून महाबोधी विहारातील महत्त्वपूर्ण माहितीचे आणि संरचनेचे डिजिटल अभिलेखागार (archive) तयार केले जात आहे.
पर्यटकांची सोय आणि माहिती
व्हर्च्युअल टूर: डिजिटल तंत्रज्ञानामुळे मंदिराचा व्हर्च्युअल टूर उपलब्ध होऊ शकतो, ज्यामुळे दूर असलेल्या लोकांनाही मंदिराची भव्यता अनुभवता येते.
माहिती सेवा: मंदिराच्या परिसरात बौद्ध धर्माशी संबंधित मंत्रांचे २४ तास पठण करण्याची सोय आहे, ज्यामुळे शांत आणि आध्यात्मिक वातावरण निर्माण होते.
प्रशासन
महाबोधी मंदिर व्यवस्थापन समिती (MTMC): ही समिती डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर करून मंदिर परिसर आणि भाविकांसाठी अत्याधुनिक सोयीसुविधा पुरवण्याचे काम करते.
या उपक्रमांमुळे महाबोधी विहाराच्या आध्यात्मिक आणि ऐतिहासिक महत्त्वाचे रक्षण करतानाच आधुनिक गरजा आणि सुरक्षिततेची खात्री केली जाते.
महाबोधी विहारातील डिजिटल तंत्रज्ञानाच्या वापराची दृश्ये थेट उपलब्ध नाहीत, कारण सुरक्षिततेच्या कारणास्तव मंदिराच्या आतील भागातील छायाचित्रण प्रतिबंधित आहे. तथापि, उपलब्ध माहितीनुसार, या संदर्भात खालील गोष्टींची चित्रे संबंधित असू शकतात:
प्रवेशद्वारावरील स्कॅनर: मुख्य प्रवेशद्वारावर दर्शकांची तपासणी करण्यासाठी वापरले जाणारे अत्याधुनिक बॅगेज स्कॅनर आणि मेटल डिटेक्टर.
सीसीटीव्ही कॅमेरे: मंदिराच्या परिसरात सुरक्षा आणि देखरेखीसाठी बसवलेले क्लोज-सर्किट टेलिव्हिजन (सीसीटीव्ही) कॅमेरे.
उपग्रह प्रतिमा: उपग्रह प्रतिमा आणि रडारचा वापर करून केलेल्या पुरातत्व सर्वेक्षणाची उदाहरणे.
डिजिटल अभिलेखागार: मंदिराची ऐतिहासिक माहिती आणि संरचना जपण्यासाठी लेझर स्कॅनिंग किंवा 3D मॉडेलिंगसारख्या तंत्रज्ञानाचा वापर केल्याची माहिती.
About the Author
